Pendidikan Sane Mabasis Karakter Lan Budaya Wangsa
19.26
Pendidikan karakter marupa sistem pendidikan sané mautsaha nandurin nilai-nilai luhur ring para wargi
sekolahan sané madaging paletan pangweruhan, kawarasan, pikayunan, miwah
tatakrama nglaksanayang nilai-nilai luhur karakter punika. Sajeroning niténin
pendidikan karakter ring soang-soang sekolahan, makasami komponén sekolahan patut
kasarengin, rumasuk komponén widang pendidikan minakadi kurikulum, proses
pangajahan lan évaluasi, panglolaan administrasi sekolah, panglaksanan
kokurikulér miwah ekstrakurikulér, midabdabin srana miwah prasrana, indik prabéa,
miwah étos kria saluir wargi sekolahan miwah lingkungan.
Sajeroning niténin pendidikan karakter miwah budaya wangsa puniki, saluir
pidabdab utawi pamargi sané kalaksanayang antuk para guruné kaptiang mangda prasida
ngwangun karakter siswané. Pinaka pawangun watak miwah karakter siswa, guru
patut nyinahang katetuladannyané. Saluir parilaksanan guru patut karasayang pinaka
conto sané jagi katinutin (ditiru)
antuk para siswané. Upaminipun: (1) tatacaran guruné mabusana, (2) tatacaran
guruné mabaos ri kala ngwedar pangweruhan, (3) tatacaran guruné mawirasa ring
pagubugan, miwah (4) tatacarané ngiket pasametonan sareng guruné tiosan miwah
ring para muridnyané. Tetujonipun, ngwangun karakter siswa mangda ka bénjang
pungkur manados jadma pawangunan sané becik, sané mapuara ngwetuang SDM inggil
ring ipték, saha madué karakter susila (moralitas)
sané imbang ring iptéknyané.
Sané pinaka uger-uger (kriteria) jadmané becik miwah wargi
parajana sané utama lan inggil, kadasarin antuk nilai-nilai sosial sané akéh
kalahlahin antuk budayan parajanané. Duaning asapunika, suksman pendidikan
karakter miwah budaya wangsa ring widang
pendidikan, inggih punika tuntunan nilai-nilai luhur ring para yowana lan
anom-anomé sané madasar antuk budaya wangsa.
Manut Sudrajad (2010), babon pendidikan karakter mawiwit saking karakter
dasar jadmané, inggian saking nilai-nilai susila sané kabaos universal saha
kabaos kaidah emas (the
golden role). Pendidikan karakter maderbé tetujoin sané pastika yéning
madasar nilai-nilai karakter dasar sané sampun kawedar i wawu. Panglaksanan
pendidikan karakter ring sekolahan patut mawiwit saking nilai-nilai karakter
dasar sané salanturnyané kalimbakang manados nilai-nilai sané nglimbak utawi nilai-nilai
adiluhung manut sané kaperihang, manut kawéntenan (kondisi) ring soang-soang palemahan sekolahan punika.
Ring aab jagaté mangkin, akéhan jadmané
ngaptiang panincapan kualitas tuntunan karakter ring lembaga pendidikan formal.
Tuntutan punika kadasarin antuk fénoména sosial sané nglimbak, inggih punika
nincapnyané kanakalan yowana ring masyarakat minakadi palécéhan séksual, kacanduan
narkoba, miwah tawuran sasamén siswa sané sayan ngwetuang pikobet saha nyejehin
lan nincapang pasumenian pikayunan para rerama utawi guru ripakané sané maderbé
murid. Duaning asapunika, lembaga pendidikan formal pinaka wadah resmi
panuntunan para yowanané banget pisan kaaptiang mangda prasida nincapang swadarma
ring pawangunan karakter siswané malarapan penincapan kualitas miwah intensitas
pendidikan karakter.
Para sesepuh (pakar) pendidikan sampun sumanggem ring indik mabuatnyané utsaha
panincapan pendidikan karakter ring widang pendidikan formal. Yadiastun
asapunika, kantun wénten pabinayan
pamineh utaminipun ring indik pidabdab pendekatan
miwah modus pendidikan. Indik pendekatan, akéhan sesepuhé ngaptiang mangda
nulad pendekatan sané kalimbakang
ring panegara barat, minakadi pendekatan
kognitif, pendekatan analisis nilai, miwah klarifikasi nilai. Wénten taler sané ngaptiang pendekatan tradisi,
malarapan nandurin nilai-nilai sosial budaya kaarifan lokal ring para siswané.
Sacara psikologis, pawangunan karakter ring soang-soang jadmané marupa
fungsi saking saluir potensi anggan i manusa (kognitif, afektif, konatif, miwah psikomotorik) ring paiketan interaksi
sosial kultural (kulawarga, sekolah, lan masyarakat) saha mamargi sasuén
jadmané maurip. Konfigurasi karakter
sané kaiketang ring aspék psikologis
lan sosial-kultural prasida
karanjingang ring widang (1) Olah hati (spiritual and emotional development), (2) Olah pikir (intellectual
development), (3) Olah raga lan kinestetik (physical and
kinestetic development), miwah (4) Olah rasa/karsa (affective and
creativity development).
Malarapan pamineh ba
duur, prasida kategesang mungguing pendidikan karakter marupa utsaha sané karincikang
miwah kalaksanayang sacara sistematis kanggén ngwantu para siswané ngresepang nilai-nilai laksanan jadmané maiketan
ring kawéntenan Ida Hyang Widhi Wasa, sasamén manusa, lingkungan, miwah
kawangsan sané mawangun pamineh, gegaduhan (bikas), wirasa, baos (ucapan),
miwah laksana sané madasar norma-norma agama, hukum, tatakrama, budaya, miwah
adat istiadat.
Manut Foester (Koesoema, 2010), wénten patpat cihna dasar ring pendidikan
karakter kadi asapuniki.
1)
Kateraturan
Interior.
Tegesipun, saluir parilaksanan jadmané kaukur malarapan hierarki nilai. Nilai kangken pinaka
pedoman normatif saluir laksanan jadmané.
2)
Kawéntenan Koherensi
Tegesipun, wénten koherensi sané ngwéhin kapurusan
(keberanian), sané mapuara anaké
teguh lan kukuh ring prinsip, nénten plin-plan,
nénten jejeh ring resiko. Koherensi ngwangun rasa percaya ring angga, taler
percaya ring anaké siosan.
3)
Nilai Otonomi
Jadmané prasida ngranjingang tatakraman jagaté manados
nilai-nilai jati angga. Puniki pacang makanten, ri kala anaké kukuh ring
pikayunan, nénten banget utawi nénten dangan kapengaruhin antuk jadmané tiosan.
4)
Teguh lan
Susatya
Kateguhan marupa bekel jadmané ngaptiang
punapa-punapi sané karasayang becik, miwah kasusatyan marupa pikayunan susrusa bakti
utawi hormat ring pidabdab (komitmen)
sané kapilihin.
Pangwésan makapatpat karakter puniki mawinan jadmané
prasida nglintangin paletan paragayan (individualitas)
nuju ka jati angga (personalitas).
Parajanané mangkin sering nyapuhang individualitas
ring personalitas, pantaraning aku-alami miwah aku-rohani, pantaraning independensi
eksterior miwah interior.
Karakter puniki sané nentuang sasolahan (performansi)
jadmané ring saluir parilaksanannyané.
0 komentar