WIWILAN MEDALNYANE BUKU “NGIRING NULIS BALI”
04.30
Silih sinunggil kawagedan
sané kaulati sajeroning paplajahan basa Bali inggih punika kawagedan nyurat
utawi keterampilan menulis.
Paplajahan yurat sajeroning basa Bali nganggén kalih huruf, inggihan huruf
Latin miwah aksara Bali. Tegesnyané, para siswané sané mlajahin basa Bali
mangda pamuputnyané maderbé kawagedan nyuratang basa Bali antuk huruf Latin
miwah antuk aksara Bali. Sajeroning masasuratan antuk huruf Latin patut
nginutin Pedoman Umum Ejaan Bali Latin,
sajeroning nyurat antuk aksara Bali patut nginutin Pedoman Pasang Aksara Bali. Puniki sané sering karasayang méweh
antuk para muridé ring sekolahan.
Sajeroning sasuratan
nganggén aksara Bali, duké riin kawikanin wénten Ejaan Purwadresta miwah Ejaan
Schwartz. Ejaan Purwadresta inggih punika uger-uger masasuratan duké riin sané
ketah nganggén aksara Wrésastra miwah aksara Swalalita; rangkepan aksara
wianjana manut artikulasi, nganutin pasang pageh, saha sasuratan nganggén jajar
sambung. Salanturnyané raris nglimbak pisan sasampun wénten Ejaan Schwatz ngawit
warsa 1931.
Malarapan kawéntenan Ejaan
Schwatz puniki prasida kalimbakang uger-uger masasuratan sané sayan dangan
malarapan pasang jajar sané maweweh makudang-kudang uger-uger indik adeg-adeg,
sané nganggén 18 aksara, nénten malih nganggén aksara mahaprana, nganggén
makudang-kudang warga aksara murdania sakadi kha, gha, ta (ta latik), dha,
na (na rambat), sa (sa sapa), pha, miwah bha. Sajaba punika taler kamanggehang wénten gémpélan sa sapa, saha cecek
ring tengenan ng.
Sangkaning uger-uger
sasuratan sané kantun maéndahan punika, raris duk tanggal 23-26 Oktober 1957
Pemerintah Daerah Provinsi Bali ngawéntenang Pasamuhan Agung Basa Bali ring
Denpasar, sané matetujon mikukuhin Ejaan Purwadresta mangda prasida ngwerdiang
nilai-nilai budaya Baliné. Patemon punika prasida ngraremin mungguing Kakawin Ramayana sané kasurat antuk Kern
miwah Kakawin Bharatayuddha antuk Dr.
Gunning pinaka gegamelan utawi pedoman nyurat antuk aksara Bali. Sajeroning
masasuratan antuk huruf Latin mangda nginutin Pedoman Umum Ejaan Bahasa Indonesia.
Sajeroning panglimbak
salanturnyané, duk tanggal 28-30 Desember 1963, malih kalaksanayang Pasamuhan
Agung Kecil Basa Bali ring Denpasar sané matetujon nuréksain miwah ngwéntenang
pamaripurnan pacumponan duk warsa 1957. Patemon punika prasida kocap ngwewehin
pasang ardasuara, anunasika, saha ngicalang dwita sajeroning sasuratan
basa Bali lumrah.
Salanturnyané, duk tanggal
12-13 Januari 1973 Pemerintah Daerah Provinsi Bali malih nglaksanayang
Pasamuhan Basa Bali sané maosang indik sasuratan Bali Latin mangda nginutin Pedoman Umum Ejaan Bahasa Indonesia Yang
Disempurnakan.
Duk warsa 1996, Dinas
Kebudayaan Provinsi Bali nglanturang Surat Edaran Pemerintah Daerah Provinsi
Bali No. 01/1995 indik pangapti panuntunan
aksara, basa, lan sastra Bali saha prasida ngamedalang buku sané mamurda
Pedoman Penulisan Papan Nama dengan
Aksara Bali.
Salanturnyané, duk tanggal
24 Desember 1997 Pemerintah Daerah Provinsi Bali sané kasanggra antuk Dinas Kebudayaan Provinsi Bali ngwéntenang
Pasamuhan Basa Bali sané prasida ngamedalang Pedoman Pasang Aksara Bali. Sajaba
kantun nganutin Ejaan Purwadresta, taler kawewehin uger-uger sasuratan indik
unsur-unsur serapan saha singkatan modern minakadi sajeroning nyurat DPR, SMP, Depdiknas, balita, miwah sané lianan manut
ucapannyané saha nganggén aksara Wresastra. Ejaan Purwadresta wantah kanggén
ring nyurat kruna-kruna ranah tradisional minakadi ring sasuratan indik wariga, usada, miwah wéda mantra.
Kawagedan masasuratan antuk
aksara Bali puniki patut kaupapira becik-becik duaning kawigunan aksara Baliné
sajeroning nitenin budaya Baliné ageng pisan. Sajaba punika aksara Bali
kapercayin maderbé kekuatan magis sajeroning ilen-ilen agama lan adat sané
nénten dados gentosin antuk aksara tiosan. Punika mawinan patut kapikayunin
sareng sami, sapunapi ja antuk mangda kawéntenan aksara Bali druéné tetep rajeg
rauh ka wekas.
Rauh
mangkin para siswa miwah mahasiswané kantun méweh ngrereh buku-buku pinaka
pedoman masasuratan antuk aksara Bali. Yéning dumun wénten buku sasuratan I
Wayan Simpen AB sané mahuruf Bali majanten meweh antuka ngresepang saha mangkin
buku punika sampun arang pisan. Duk warsa 2002, Dinas Kebudayaan Provinsi Bali
malih ngamedalang Buku Pedoman Pasang Aksara Bali sané kanggén ring panuntunan
basa, aksara, lan sastra Bali ka kabupaten-kabupaten. Rauh mangkin buku punika
nénten wénten ring pasaran. Punika sané mawinan titiang maderbé pikarsa nyurat
buku pedoman masasuratan antuk aksara Bali sané wéhin titiang murda “Ngiring
Nulis Bali”. Duk warsa 2011 sampun cétak titiang 1000 ex. (telas sami), ring
panguntat warsa 2012 puniki sampun revisi titiang mangda medal edisi 2 sané
sampun sayan paripurna. Mogi-mogi wulan Januari puniki sampun terbit malih saha
molihang nomor ISBN mawinan pacang dangan kakeniang ring toko-toko buku sajebag
jagat Bali. Pangaptin titiang, pacang mawiguna anggen dasar nincapang
pangweruhan nyurat Bali. Astungkara!!!
0 komentar