Basa lan Sastra Bali Pinaka Akah Budaya Baliné

00.52



Inggih, Ida dané, bapak-bapak miwah ibu guru panuntun sané wangiang titiang, taler para sameton pamilet lomba mapidarta sané tresna asihin titiang. Sadurung nglanturang matur, ngiring riin ngastiti bhakti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa malarapan pangastungkara, Om Swastyastu.
            Nénten lali taler titiang ngaluhurang rasa subakti miwah pangayubagia majeng ring linggih Ida, riantuk Ida asung mapaica waranugraha mawinan titian prasida mapadu wedana ring Ida dané semenge puniki. Ring galahé sané luih hayu puniki titiang pacang ngaturang pidarta sané mamurda ”Basa lan Sastra Bali Pinaka Akah Budaya Baliné”.           
Ida dané sané kusumayang titian. Kadi sampun kawikanin, jagat Baliné dahat kasub tur kaloktah pisan rauh ka duranegari. Yéning inargamayang sakadi sekar tunjung sané nedeng kembang, ambunipuné miik ngalub, nylupsup rauh ka dura negari, naut manah i sadpada miwah i tambulilingan rauh macacingak, saha muponin rasa lulut ulangun bungah jagat Baliné. Sané mawinan kasub kasumbung nénten prasida kapasahang ring indik kawibuhan seni budaya Baliné sané kapramanain antuk agama Hindu.
            Basa lan Sastra Bali maka silih tinunggil widang kabudayan Bali wantah mabuat pisan sajeroning nglimbakang kauripan budaya Baliné. Yéning inargamayang sakadi tetanduran, basa lan sastra Bali puniki satmaka akah, budaya pinaka punya, ilén-ilén seni tabuh, sasolahan, seni ukir miwah sané tiosan, satmaka sekar lan wohipun. seluir tetanduran kapramanain antuk agama Hindu.  Basa lan Sastra Bali punika satmaka akah sané prasida ngrajegang budaya Baliné. Indiké punika, kasinahang ring kawéntenan parajana Baliné sané ngamargiang swadharma utawi swagina suang-suang.
            Inggih para sameton sané kusumayang titiang. Jagat Baliné kasub ring dura negari wantah sangkaning seni lan budayannyané. Duaning asapunika sampun sapatutnyané iraga pinaka krama Bali sayaga ngrajegang seni lan budaya Baliné sané sayan sué sayan rered. Utaminnyané krama Bali sané magama Hindu mangda sareng-sareng ngrajegang seni lan budaya Baliné mangda tetep rajeg, kukuh bakuh.
            Para sameton sami sané tresna sihin titiang. Seni lan budaya Bali akéh pisan kawéntenannyanné minakadi seni tari, seni tabuh, seni gegitan, seni lukis, seni patung, miwah sané lianan. Akéh para wisatawané rauh ka Bali, nénten ja lian sangkaning seni budaya lan kaasrian jagat Baliné. Sakadi sané sampun sering kapireng, rauh ka dura negari jagat Baliné kabaos sakadi suarga ring mayapada.
            Ngrajegang kabudayan Bali nénten pisan dados pasahang ring utsaha ngrajegang basa lan sastra Baliné. Wantah basa Bali pinaka serana utama miwah wahana kabudayan Baliné santukan basa Bali kanggén ri kala nyastra sakadi mageguritan, masatua, miwah sané lianan. Duaning asapunika, ri kala mabebaosan ring pambyaran, para yowana Baliné patut waged mabaosan nganggén basa Bali. Yéning sampun sumeken teleb malajahin basa Bali, majanten iraga uning ring anggah-ungguh basa Bali. Napi malih akéh para yowanané mangkin nénten tatas uning matur ring sang sulinggih, ring sang maraga tri wangsa, miwah ring para guru pengajiané.
            Para samoten sami, akéh para yowanané sané kantun iwang mabaosan, taler maparilaksana sané nénten anut, nénten ngamajiang anak lingsir miwah sané lianan. Miragiang indike punika ajerih pisan manah titiang majeng ring para yowanané mangkin. Sané mangkin patutné iraga krama Bali, sareng sami mulatsarira ring angga soang-soang  mangda jagat Bali puniki tetep rajeg lan trepti.
            Ngrajegang lan ngwerdiang seni budaya Bali sampun ketah kemargiang malarapan Tri Hita Karana. Tri Hita Karana inggih punika tetiga sané mawinan jagaté manggihin kasukertan, luir ipun: parahyangan, pawongan, miwah palemahan.
Ring widang Parahyangan, krama Baliné sampun saking riin nyinahang rasa astiti bakti majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa malarapan ngupapira genah-genah suci, kanggén nyiwi linggih Ida. Kadulurin raris antuk rasa astiti baktin krama Baliné ring Ida Hyang Paramakawi, mawinan napi luir sané kaptiang pacang sida sidaning don, molih gawé.
Ring widang pawongan, krama Baliné mikukuhin kahuripan pasuka-dukan malarapan sasanti saling asah, asih, asuh; paras paros sarpana ya; ngulati kahuripan sukerta santi. Ring widang palemahan karma Baliné setata bajeg ngupapira bhuana agung sakala lan niskala. Sakalané nitenin pawangunan manut asta kosala-kosali, niskalané tan mari mamarisuda jagat antuk bhuta yadnya mangdané setata rahajeng.
Indik ngupapira Basa lan Sastra Bali sampun katiténin ring widang Pawongan. Para yowana utaminipun, sejaba jemet melajahang angga, mangdané setata prasida mabasa Bali, anggén pinaka dasar ngrajegang budaya Baliné. Yéning nénten iraga pacang mabéla pati, nindihin seni budayané, ngrajegang budaya Baliné, sapasira malih? Napi ké wong jaba negari? Doh para ipun pacang maderbé manah memahayu jagat, meh-mehan ipun pacang memarikosa, morotin, tur ngrusak-asik pasametonan sané sampun becik puniki.
Nglantur taler pinunas titiang. Ring aab jagaté sané kabaos éra global puniki, kantun akéh wong dura negariné kayun rauh malila cita ka Bali. Napi minab sané mawinan? Napi minab ipun kirangan ring jagat ipun? Yéning indik hotel-hotel ageng, indik ilmu pengetahuan lan teknologi, majanten iraga kasor banget. Raris, napi sané karuruh ka Bali? Nénten ja tios wantah kautaman seni budaya Baliné sané adiluhung, kapremanain antuk agama Hindu.
Ida dané sinamian. Malih apisan titiang mapinunas, ri pét mabukti, wénten wong dura negari purun pinaka duratmaka, ngrusak jagat druéné, ngiring! Ngiring iraga mabéla pati, mabalik sumpah ring manah, kayun manados pamucuk mélanin jagat druéné. Yéning dumun lelangitv kayun mabéla pati, kantos ngetélin rah mélanin panugara, ngulati kamahardikan. Sané mangkin iraga asapunapi? Pacang banggayang sayan rered budaya Baline? Janten, janten nenten asapunika.
            Ida dané sareng sami sané wangiang titiang. Malarapan atur titiangé sané panjang di wawu, pacang katurang pacutetan asapuniki. Para yowanané mangda nénten kadalon ring kawibuhan sané wénten ring jagat Bali, lémpas ring kabudayan Bali. Iraga sapatutné mulat sarira mangda éling ring angga, sareng-sareng ngrajegang jagat Baliné antuk ngukuhang kabudayan Bali, malarapan pamargi ayu, ngupapira basa lan susastra Baliné.     
Inggih, ida dané sinamian sané banget wangiang titiang,  wantah kadi asapunika titiang prasida matur ring galahé sané becik puniki. Mantuk ring saluir kakirangan atur titiang, lugrayang titiang nglungsur agung rena pengampura. Pinaka pamuput atur, titiang ngojarang parama santih.
            Om  Santih, Santih, Santih, Om.

You Might Also Like

0 komentar

Popular Posts

Like us on Facebook

Flickr Images