Naskah Pidarta Tatwaning Guru Bhakti
00.47Om Swastyastu
Ida-dané miwah sameton sami sané banget wangiang titiang.
Pinih riin lugrayang titiang
ngaturang pangayubagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning
sangkaning pasuécan-Ida mawinan titiang
miwah Ida-dané prasida mangguhin karahajengan, saha
prasida mapadu wedana rahinané
mangkin. Ring galahé sané becik puniki titiang pacang matur samatra
ngeninin indik “Guru Bhakti”.
Makasujatiné sampun sering pisan piragin titiang saking para
guru pengajiané, mungguing titiang
miwah para siswané tiosan patut nyinahang
rasa subakti ring sang maraga guru. Napi mawinan asapunika? Nénten ja tios, duaning makasami jadmané madué
utang ring sang meraga dangacarya sané
kabaos guru. Kahuripan imanusa nganutin tigang pepalihan sané kabaos Utpeti, Sthiti, miwah Pralina (mijil,
maurip, miwah lampus).
Manut kecaping sastra
agama, wénten papat bacakan guru sané ngicénin
pamargi miwah tuntunan ring i manusa, sané ketah kabaos catur guru, luiré: guru
rupaka, guru pangajian, guru wisésa, miwah guru swadhiyaya. Makasami manusané kaucap madué utang ring makacatur guruné punika. Duaning madué utang, patut utangé punika kataur. Raris, sapunapi tatacarané naur utangé punika? Naur utang ring catur guru, nénten ja wantah antuk jinah sakadi naur utang
ring bank, nanging dados taur antuk pangubahkti. Mawinan wénten ajahan sané kabaos “Guru Bhakti”.
Inggih, Ida dané sinamian sané kusumayang titiang.
Sané mangkin jagi tlatarang titiang kapatutan
pangubhaktin druéné ring catur guru punika. Kapertama indik subakti ring
guru rupaka. Sané kabaos guru
rupaka inggih punika i aji kalih i biang, i mémé miwah i bapa. Yéning wacén susastra agama druéné, i aji kalih i
biang punika kabaos nyasan ibu pertiwi lan akasa sané mawinan metu kahuripan i
manusa. Makasami kocap jadmané maderbé utang majeng ring guru rupakannyané. Utang druéné ring guru
rupaka kabaos wénten
tetiga: (1) utang jiwa premana utawi utang urip, (2) utang guna utawi
kaweruhan, miwah (3) utang artabrana.
Sané kabaos utang jiwa miwah
utang urip, duaning wantah i guru rupaka sané mapakardi mawinan wénten i anak sané mijil makta
urip suang-suang. Yéning
nénten wénten i mémé miwah i bapa, i
biang miwah i aji, majanten ida-dané miwah titiang nénten wénten ring jagaté. Raris,
sangkaning rasa satya miwah sayang i guru rupaka setata ngajah urukin
sentanannyané
mangda sida rahayu, mangda madué kaweruhan miwah kawagedan mawinan kasekolahang ring lembaga
pendidikan formal. Kaweruhan punika sané pacang kanggén bekel sarahina, ngupadi
kahuripan sané
sukerta. Punika sané kabaos utang guna ring rerama.
Raris utang sané kaping tiga, utang artabrana. Yéning
sida kawilangin, tan makadi-kadi agengnyané i anak maderbé utang ring raramannyané. Ngawit kantun manusané ring tengahing garban, i rerama sampun akéh nelasang prebéa, pangaptiné mangda sida ngamolihang putra sané luih, sané suputra. Raris sasampun ianak embas, sarahina
taler kamertanin, kaajah-urukin mangda dados anak wikan miwah widagda. Makasami
pamarginé punika nelasang prabea marupa artabrana,
inggian marupa pangan-kinum, miwah jinah sané akéhnyané tan pawilangan. Punika mawinan makasami jadmané maderbé
utang artabrana.
Majalaran ring wénten utang sané tetiga punika, metu raris baos “Sorga seorang
anak terletak di kaki seorang ibu”. Puniki mateges mungguing utang ring
guru rupaka nénten pacang telas antuk naur. Puniki sané patut kawikanin sareng sami. Naur utang ring guru
rupaka abot dangan kabaos. Abotnyané, duaning
nénten pacang sida telas utangé punika kataur. Danganyané, duaning dados taur antuk rasa bhakti, antuk Angawe
sukanikang wong atuha, ‘membuat senang hati orang tua’, ngidepang saluir raos
i rerama. Sakantun ring kahuripan Brahmacari, kayun jemet malajahang angga
antuk dasar pasaja, utawi sederana, nginger padruén anak tua. Raris sasampuné maderbé
pikolih, éling ngupapira i rerama saha warisannyané marupa tetamian. Jelé melah, ala ayu anaké tua patut druénang sakasidan, pateh bhaktiné ring nresnain rabiné.
Sané kaping kalih, subakti
ring guru pangajian. Mangkin
para guru pangajiané sampun akéh pisan sané maderbé
gelar sarjana. Para pejabat pemerintahané taler akéh sané sarjana. Wénten présidén, wénten
gubernur, wénten dokter, wénten ahli téknologi, miwah sané lianan. Makasami wiwitnyané sangkaning dané-dané
punika malajah ring pendidikan formal. Anaké sané
dados pejabat, sané sarjana, doktor,
miwah profésor makasami sangkaning malajahang angga
ring pendidikan formal. Makasami para sujanané punika wit saking mlajahang angga ring pendidikan
formal. Sang dangacarya, sané
ngicénin ajahan kaweruhan para muridé ring sekolahan wantah guru pangajian. Kabaosang
mungguing tugas guruné punika dahat abot
utawi berat “memanusiakan anak manusia”. Guru pinaka penghapus
kegelapan saha kakaryanang lagu “Pahlawan Tanpa Tanda Jasa”. Punika
mawinan para umat Hinduné patut subhakti ring
sang maraga guru pengajian.
Sané kaping tiga, subakti ring guru wisésa. Sané kabaos guru wisésa wantah saluir kramané sané
madué swadharma ngawésayang jabatan ring instansi miwah lembaga-lembaga
pemerintahan. Dané-dané punika sané setata ngokasang pula pali pamargin pemerintahan
panegara druéné mangda sida degdeg, rajeg kerta raharja, mawinan parajanané sami rumasa katedungin ri kalaning ngupadi
huripnyané suang-suang. Patut pisan taler guru wisésané baktinin
sareng sami mangda jagaté mangguhin
kadigjayan, jagadhita, tata tentrem, gemah lipah, adil, lan makmur.
Ida dané sinamian sané psinggihin
titiang, pinaka umat Hindu,
titiang miwah Ida-dané, sampun saking nguni
pisan setata ngaturang pangubakti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Puniki manut
ring bacakan Sila ”Ketuhanan Yang Maha Esa” sané mateges percaya ring Ida Hyang Widhi Wasa,
mautsaha ngamargiang ajahan Ketuhanan saha ngimpasin saluir sané nénten
kadadosang. Ida Sang Hyang Widhi sané
maraga tunggal, wiapi wiapaka nirwikara,
kabaos maha pengasih lan maha penyayang, mahatahu, mahasuci, mahaadil,
taler maha pengampun, patut baktinin
sareng sami. Tatujonnyané mangda setata Ida
nyuryanin jagaté saha ngicénin iraga waranugraha gumanti jagaté degdeg, rajeg, sukerta trepti, lan santih.
Indik tatacara nyinahang pangubakti ring Ida,
majanten antuk ngamargiang swaginan uripé saha bajeg ngamargiang Panca Yadnya. Sajeroning ngamargiang yadnya sané lelima punika patut kadasarin antuk Tri Kaya Parisuda. Kayika, Wacika, Manacikané mangda setata luih mawinan metu pikayunan mikukuhin ajahan Tat Twam Asi, mangda sida mahurip saling
asah-asih-asuh, sagilik saguluk, salung-lung sabhayantaka, paras paros sarpana ya.
Makasami punika prasida kamargiang duaning iraga mikukuhin dasar agama sané kabaos Panca
Sradha, percaya ring kawentenan Brahman,
Atman, Karmaphala, Punarbhawa, miwah Moksa.
Ida dané sinamian sané pisinggihin titiang.
Napi luir sané
atur uningayang titiang diwawu, prasida kacutetang kadi asapuniki. Riantuk
panijilan druéné ring jagaté acintia saha mabekel utang. Patut sareng sami
numbuhang rasa subakti ring sang sinanggeh catur guru. Néntem pisan kapatutang
jadmané tempal ring guru, duaning punika mawasta alpaka guru, tur agung pisan
kocap dosannyané.
Inggih, wantah kadi amunika titiang prasida ngwedar indik
kapatutan subakti druéné ring sang maraga guru. Matur suksma ping banget
pisan mantuk ring uratian Ida-dané, saha nunas pangampura mantuk ring saluir kakirangan
atur titiang. Inggih, puputin titiang antuk parama santih. Om Santih Santih Santih Om.
0 komentar