Naskah Pidarta Ngrajegang Seni Budaya Bali
00.43
Matur suksma
ring pangénter acara antuk
galahé sané kapaica ring titiang.
Ida dané sané dahat wangiang titiang, Para angga
panuntun sané kusumayang
titiang. Taler para pamilet lomba pidarta sané tresna asihin titiang. Maduluran manah hening nirmala, tan mari titiang
ngluhurang rasa pangayubagia ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, malarapan
pangastungkara, Om Swastyastu.
Ring
galahé sané becik puniki, titiang jagi ngaturang
pidarta sané mamurda “Ngrajegang Seni lan Budaya Bali”. Napi mawinan titiang ngambil murda
kadi asapunika? Santukan ring pakibeh jagaté mangkin, utsaha ngrajegang seni budaya Baliné sampun karasayang sayan-sayan rered.
Yadiastun kaangkenin, indik kautaman jagat Baliné, kasub-kaloktah malarapan seni lan budaya, kantun titiang marasa sumenia. Napi ké sujati, seni budaya maka pamikukuh jagat
Baliné? Yéning pradé sayuakti, sampun ké
para yowanané milet
ngrajegang seni budaya? Inggih, mogi-mogi sampun.
Ida dané sinamian. Sakadi kawikanin sareng sami, jagat Baliné
sampun kasub, kasumbungang rauh ring dura negari. Makadi Tuan Powell saking
Amerika Serikat maosang “Bali is the
Paradise Island“ utawi Bali Sorga Dunia,
Bali swargan jagat. Tios malih, Bung Karno maosang “Bali is the Morning Of the Word“. Napi minab mawinan jagat Baliné kabaos asapunika? Nénten Ja tios, santukan kaasrian jagat
Baliné tan samén ring jagaté. Maweweh raris kauripan krama Baliné sané kumanyama (ramah tamah), ngupapira seni budaya adiluhung sané kapremanain antuk ajahan agama Hindu.
Ida dané sinamian. Midartayang rajeg Bali,
sayuakti marupa pabuat sané
dahat mautama. Tetujonipun, mangda pawangunan jagat Baliné ka pungkur wekas, nénten lémpas ring tatwaning Tri Hita
Karana. Tri Hita Karana, wiakti marupa sepat siku-siku mikukuhin tatwa parhyangan, pawongan miwah palemahan.
Ring widang parhyangan karma Baliné
setasta mikukuhin sradha bakti ring Ida Hyang Widhi Wasa. Ring widang pawongan, krama Baliné nginggilang hurip
pasuka-dukan, sagilik-saguluk, salunglung sabayantaka, mangda molihang
kahuripan sané santi-jagathita; Raris ring widang palemahan, setata bajeg ngupapira bhuana agung malarapan bhuta
yadnya.
Inggih, Ida dané
sinamian. Yéning inargamayang
jagat Baliné pinaka
tetanduran taru ageng, aksaara, basa, lan sastra Baliné pinaka akahipun. Akah sané subur pacang ngwetuang pancer sané kukuh. Wawu raris metu daun lan
sekar sané nirgamayang
titiang pinaka adat lan seni budaya. Yéning iraga bajeg ngupapira akah lan pancer, majanten tetanduran druéné pacang masekar tur mawoh. Tegesipun, yéning iraga bajeg ngupapira seni budaya
Baliné, janten pariwisatané pacang antar, mapuara jagat Baliné landuh sukerta santi.
Ida dané sinamian. Para wisatawané sané rauh ka Bali, napi minab ipun kirangan ring jagatipuné? Indik hotel-hotel ageng,
palemahan sané asri, miwah
teknologi canggih, majanten iraga kasor banget. Sakéwanten, ring kawibuhan punika, wantah
kaunikan seni budaya sané nénten kadruénang. Angob ipun ring kawéntenan budaya Baliné sané adiluhung. Angob taler ipun ring kahuripan krama Baliné sané kumanyama, sagilik-saguluk, paras paros,
madasar antuk ajahan Tat Twam Asi.
Ida-dané sané dahat wangiang titiang. Mangkin banget titiang mapinunas. Sampunang adola jagat Baliné sakita karep! Sampunang
maparilaksana sané mawinan
cemer jagat druéné. Yéning taksu adiluhung budaya Baliné kantos rered, nénten pacang malih jagat Baliné kasumbungang pinaka pulau sorga,
mawastu pacang dados pulau neraka. Napi ké puniki sané
pacang kaulati? Inggih, durus, durus pikayunin sareng sami!
Sané mangkin pakéling
titiang, pamekas ring para yowanané
makasami. Duaning iraga pinaka warih, pretisentana sané ngwarisin budaya Baliné, Ngiring! Ngiring jagat Baliné sané sampun kasub puniki, tincapang malih
kautamanipun! Yéning nénten iraga pacang mabela pati,
nindihin jagat Baliné,
ngupapira budaya Baliné,
sapasira malih? Sira pacang umandelang? Napi ké wong dura negari? Doh para ipun pacang maderbé manah mamahayu jagat.
Ngrajegang Bali, wantah silih tinunggil swadharman para yowana Baliné. Saluir panglalah budaya dura negarané sané patut pucehin
sareng sami, mangda nénten
ngrusak tata kahuripan krama Baliné.
Ri pét pradé mabukti, wénten wong dura negari purun pinaka
duratmaka, ngrusak budaya Baliné,
Ngiring! Ngiring iraga mabéla
pati, mabalik sumpah ring manah soang-asoang, kayun manados pamucuk mélanin jagat Baliné!
Pinunas titiang majeng ring para
yowana makasami, mangda nénten
iraga “Kadi i katak ring sor tunjungé.
i kekupu saking doh ipun rauh ngulati kamiikan i sekar tunjung, nanging i katak
setata ngepil, nénten
lingu ring kautaman i sekar tunjung”. Tegesipun, ‘Iraga uning madué seni budaya sané adiluhung, wong duranegariné magarang muponin pikolihipun. Nanging,
wénten krama Baliné sané nénten
pati lingu ring kautaman budaya Baliné’.
Inggih, Ida dané sinamian. Napi luir sané sampun katur iwawu, prasida kacutetang kadi asapuniki.
1) Sané patut ngrajegang jagat Baliné wantah iraga, i
krama Bali sareng sami, kamanggala antuk sang maraga guru wisésa
2) Dasar
gegelaran ngrajegang jagat Baliné
inggih punika Tri Hita Karana, sané kapramanain antuk ajahan agama Hindu.
3) Adat,
seni, miwah budaya Baliné
patut upapira sareng sami mangda prasida molihang kahuripan santi, kerta
raharja.
Inggih, Ida
dané miwah para sameton sané wangiang titiang. Wantah amunika titiang prasida matur ring galahé becik puniki. Mogi-mogi wénten pikenohipun. “Klungkung Semarapura,
ngabas bet titian ring pétang”.
‘Kirang langkung nunas ampura, antuk tambet titiang kalintang’. Inggih, puputin
titiang antuk parama santih.
Om
Santih Santih Santih, Om.
0 komentar