Pidarta Désa Pakraman Makalarapan Ngrajegang Bali
00.54
Inggih, Ida dané sané gumanti banget wangiang
titiang, taler para sameton yowanané makasami sané patut asihin titiang. Sakadi
sampun kawikanin sareng sami, Bali
sampun kasub kawéntenannyané rauh ring dura
negari, mawinan sering kebaosang “Paradise
Island “ taler wénten
sané
maosang Bali punika “Morning Of The Word
“. Bali kabaosang sekadi asapunika saantukan kaasrian lan kaluihan adat miwah
budayannyané
sané dahat
ngangobin saha ngulangunin pisan.
Midartayang indik ajeg Bali, punika
marupa pabuat sané
dahat mautama, santukan pawangun jagat Baliné ka pungkur wekas, nénten lempas ring swadarma
sané mapiranti
antuk pikukuh Tri Hita Karana, sané kapramanain antuk agama Hindu. Puniki sida
werdi tur limbak, majanten sangkanig kawéntenan adat lan budaya Baliné, sané embas tur kaupapira ring désa-désa pakraman
sajebag jagat Bali.
Tri Hita Karana punika marupa serana
nyujur karahayuan urip, sanatana dharma,
mawastu sida ngamolihang moksatam jagat hita, malarapan antuk subhakti ring Ida
Sang Hyang Parama Kawi, maweweh paras paros ring sesamén manusa miwah tresna asih
ring sarwa mauripé.
Ring widang Parahyangan, krama
Baliné
sampun saking riin nyihnayang rasa astiti bhakti ring Ida Sang Hyang Widhi
malarapan ngwangun tur ngupapira genah-genah suci kanggén nyiwi Ida Hang Widhi. Ring
widang pawongan, krama Baliné sampun mikukuhin désa-désa lan banjar-banjar pakraman, seka subak,
miwah seka truni kanggén ngulati kahuripan saling asah, asih, lan asuh. Raris ring widang
palemahan, parajana Baliné sampun setata mautsaha ngupapira palemahan utawi alam
lingkungan sekala miwah niskala.
Makasami panglaksanan ajahan Tri Hita
Karana punika patut kadasarin antuk Tri Kaya Parisuda, saha kaétang maduluran ajahan Catur
Marga. Duaning asapunika, sandang pisan telebang anggén geguat lan sepat
siku-siku pamatut ri jeroning niténin urip maka krama Bali, bilih-bilih ring panglimbak
aab jagaté
mangkin, sané tan pendah kadi segara tan patepi, capuh awor tan pawates.
Ida dané sinamian sané wangiang
titiang. Agama Hindu miwah adat lan budaya Baliné madué paiketan sané rumaket pisan.
Kabaosang kadi asapunika riantuk tatwa-tatwa agama Hindu sané adiluhur lan suci, prasida
nguripang adat lan budaya Baliné. Punika sané kaanggén sepat siku-siku ri tepengan maparilaksana olih para krama
Baliné.
Tata cara krama Baliné maparilaksana madasar antuk tatwa-tatwa suci Agama Hindu punika
sané rauh
mangkin ketah kabaos adat Bali. Selanturnyané adat Bali punika nglimbak ring soang-soang désa pakraman, sané nunggil ring
seni Budaya Bali sané
ngwetuang désa
mawa cara.
Cutetnyané, agama Hindu, adat, miwah
budaya Baliné
nénten
pisan dados pasahang, patut setata nunggil kadi angganing slepa lawan tekepnyané. Agama Hindu
sané nguripang
adat lan budaya Bali sané nglimbak ring soang-soang désa pakraman pinaka sengker sané patut kaupapira
kawéntenannyané. Swadharmaning
soang-soang désa
pakraman sané
wénten ring
Bali inggih punika:
1. Mikukuhin
kawéntenan
awig-awig désa
pakraman
2.
Nglaksanayang dharmaning agama lan
panegara
3.
Nglimbakang budaya Bali masadar antuk
paras-paros, saglilik-sagluluk, salunglung sabayantaka.
4. Sareng-sareng
nglaksanayang pawangunan mangda sida jagat Baliné landuh, trepti, kerta
raharja sakala niskala, sané
kabaos moksartam jagat hita ya ca iti
dharma.
Makasami punika patut pikukuhin pinaka gegamelan miwah sepat
siku-siku, duaning yéning
makasami punika rered tur padem, majanten pawangunan jagat Bali nénten prasida
mamargi antar. Napi malih ungkuran puniki wénten makudang-kudang wicara nibénin adat lan
budaya druéné, minakadi biuta
sané
kawetuang antuk krama désané,
taler pangrabdan budaya asing sané nénten nganutin tata titi kahuripan krama Baliné. Punika wiakti
banget ngwetuang pikobet, marupa pakibeh jagat, mawinan iraga patut sayaga,
yatna-yatna ring angga, patut mawali ngélingang jati anggané pinaka krama Bali.
Sané mangkin, iraga sareng
sami, mangda sida mikayunin malarapan antuk mulatsarira. Pinaka warih-warih krama
Bali, sané ngwarisin
budaya Bali sané
adiluhung, mangda iraga yukti-yukti prasida nyejerang rasa mabéla pati, sutindih ring
tanah pamijilan, malarapan dharma agama miwah dharmaning panegara, sané gumanti
kasungkemin tur kasinggihang ring jagaté.
Ida dané miwah sameton pamilet
sareng sami sané
tresna asihin titiang. Ngrajegang jagat Bali, wantah swadharman iraga sareng
sami maka pratisentana Bali, sané patut ngértiang warisan leluhur, mapiranti antuk swadarmaning béla negara. Yéning dumun, para
leluhuré lascarya matoh pati melanin jagat, ngarepin meseh sané dahat madurgama. Mangkin,
meseh asapunika sampun nénten wénten malih. Nanging panglalah budaya dura negariné patut
waspadain, mangda nénten
ngrusak pasametonan, adat, miwah budaya Baliné.
Pinunas titiang majeng ring para
yowana makasami, mangda nénten
iraga kadi i katak ring sor tunjungé. I kekupu saking doh ipun rauh
ngulati kamiikan i sekar tunjung, nanging i katak setata nyongkok tan lingu
ring kautaman i sekar tunjung. Tegesnyané, iraga uning madué seni lan budaya sané adiluhung, akéh wong dura Bali sané rauh nyaratang pikolih
saking budaya druéné, nanging wénten karma Baliné sané nénten pati lingu ring
kautaman budaya druéné. Mangda nénten kadi asapunika.
Inggih, Ida Dané sareng sami sané banget wangiang
titiang. Yéning cutetang titiang
atur titiangé
diwawu
pinaka unteng daging pidarta sané
sampun katur, sida kabaosang kadi puniki.
1) Sané patut ngrajegang jagat Baliné wantah
iraga sareng sami, pratisentanan krama Baliné, sané kamertain antuk
sari-sarining boga jagat Baliné,
kamanggala antuk sang mawarat, masarana antuk kayun lascarya, ramé ing gawé sepi ing pamerih.
2) Dasar gegelaran ngrajegang jagat Baliné inggih punika Tri
Hita
Karana, sané
kauripin antuk tatwa agama Hindu.
3)
Désa
pekraman marupa genah becik annggén ngupapira adat
miwah budaya Baliné, patut karajegang
sareng sami.
Ida dané
sareng sami sané
banget
kusumayang titiang. Wantah asapunika daging atur pidartan titiang, mogi-mogi ja
wénten
pikenohipun. Manawi wénten
atur titiangé
sané
nénten
manut ring arsa, nénten
lali titiang nglungsur agung rena pangampura. Pinaka pamuput, titiang nngojarang
parama santhi.
Om Santhi,Santhi
Santhi, Om
0 komentar