Pidarta Ngrajegang Bali Malarapan Tri Semaya
01.07
Om Swastyastu.
Matur
suksma mantuk ring pangénter
acara antuk galahé sida kapaica ring
titiang. Inggih, Ida dané
sané dahat wangiang titiang; Bapak-ibu
guru panuntun sané gumanti subaktinin titiang; Taler para sameton pamilet lomba mapidarta
sané tresna asihin titiang. Pangayubagia
aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning sangkaning asung
kerta wara nugahan-Ida, mawinan titiang prasida masadu ajeng ring Ida dane
sareng sami.
Ring
galahé sané luih hayu puniki, titiang jagi ngwedar
pidarta sané mamurda “Ngrajegang Bali Malarapan Tri Semaya”. Napi mawinan titiang ngambil murda
kadi asapunika? Santukan ring aab jagaté mangkin, pidabdab ngrajegang jagat Baliné sampun karasayang sayan-sayan rered.
Yadiastun kaangkenin, indik kautaman jagat Baliné, malarapan seni lan budaya, kantun titiang maderbé manah sumenia. Napi
ké sujati, seni budaya maka
pamikukuh jagat Baliné? Yéning pradé sayuakti, sampun ké krama Baliné milet ngrajegang budaya? Mogi-mogi ja sampun.
Ida dané sinamian. Sakadi kawikanin sareng sami, jagat Baliné
sampun kasub, kasumbungang rauh ring dura negari. Ketah kabaosang, “Bali is the Paradise Island“ utawi Bali Swargan
jagat. Napi minab mawinan jagat Baliné kabaos asapunika? Nénten
ja tios, santukan kaasrian palemahan jagat Baliné tan samén ring
jagaté. Maweweh kauripan
krama Baliné sané kumanyama (ramah tamah), ngupapira seni budaya adiluhung sané mapramana agama Hindu.
Ida dané sané wangiang titiang. Midartayang indik rajeg Bali, sayuakti marupa pabuat
sané mautama
pisan. Tetujonipun, mangda pawangunan jagat Baliné ka pungkur wekas, nénten lémpas ring tatwaning Tri Hita
Karana. Tri Hita Karana, wiakti marupa sepat siku-siku mikukuhin tatwa parhyangan, pawongan miwah palemahan.
Ring widang parhyangan krama Baliné
setata mikukuhin sradha bakti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Ring widang pawongan, krama Baliné nginggilang hurip
pasuka-dukan, sagilik-saguluk, salunglung sabayantaka, mangda molihang
kahuripan sané santi-jagathita. Raris ring widang palemahan, krama Baliné setata bajeg ngupapira bhuana agung
malarapan bhuta yadnya.
Inggih, Ida dané sinamian. Ngrajegang seni budaya Bali manut
tatwaning tri hita karana nénten
pisan dados lémpas ring ajahan Tri Samaya,
minakadi atita, nagata, wartamana. Saluir
dresta kunané, marupa tetamian sané sampun karincikang olih lelingsir krama
Baliné kabaos atita. Napi kémanten punika? Nénten ja tios nilai-nilai budaya Baliné
sané adiluhung. Tegesipun, yadiastun iraga sampun urip ring éra global sané
sarwa canggih, pawangunan jagaté mangkin patut setata mikukuhin nilai-nilai seni lan budaya. Saluir
panglalah budaya saking dura Bali, patut katawengin becik-becik mangda nénten mapuara
mayanin budaya Baliné. Semangat para yowanané mangkin mangda prasida ngrajegang
semangat lelingsiré ri kala maperang mélanin jagat ngulatiang kamahardikan. Sayaga
dané-dané punika kantos ngetélin rah, nindihin jagat Baliné. Sané mangkin
sapunapi? Napi ké sampun iraga madué semangat patriot sejati? Puniki patut
pikukuhin!
Ida dané miwah angga panuntun sané wangiang titiang. Nagata mateges kahuripan ring aab jagaté
mangkin. Ngwangun jagat Bali sané ngutamayang pariwisata budaya, nénten pisan dados
nglémpasang pakibeh jagat. Duaning ring era global puniki kahuripan druéné
sampun sami keni imbas komputerisasi, rauhing aksara Baliné sampun ngranjing
ring program komputer. Wénten Bali Simbar B, Bali Simbar Dwijendra, miwah sané
lianan. Manut katatwaning atita,
awig-awig désa adat, seka truni, miwah subak abiané kari rajeg masurat ring
daun lontar, masimpen ring kropak maukir, saha kasungsung tur kapasupatiang,
mawinan makanten tenget utawi sakral. Raris mangkin, manut aab jagat, awig-awig
punika patut masurat kalih aksara, nganggén huruf Latin miwah aksara Bali.
Dadosipun, pawangunan seni budaya Baliné sayaga nginutin aab jagat. Minakadi
ring Pesta Kesenian Bali, karauhin seka-seka seni saking dura Bali, tetujoné
mangda budaya druéné taler molihang ius sané becik-becik saking budaya dura
Bali. Minakadi indik tata busana, sané patut sakralang tetep sakral, sané dados
modifikasi durus kamodifikasi nanging tetep nguratiang nilai-nilai luhur
warisan budaya Bali.
Raris sané kaping tiga, wartamana
mateges ngértiang jagat ring kahuripan mangkin, ngulatiang kahuripan sukerta
santi ring kahuripan sané jagi rauh. Sukmannyané, ngwangun budaya Bali sané
kabaos berwawasan masa depan. Punapi
sané katiténin mangkin pacang mawiguna ring kahuripan sané jagi rauh. Niténin
pawangunan mangkin, anggén ngértiang oka putuné ungkuran. Napi minab patut kakaryanin
mangkin mangda mawiguna ring kahuripan sané jagi rauh? Sapasira ja molihang
galah dados pejabat, mangda mautsaha niténin pawangunan seni budaya gumanti
sida rajeg tur mawiguna kantos ka wekas.
Ida-dané sané dahat wangiang titiang. Sané mangkin banget titiang mapinunas. Sampunang pisan adola seni budaya Baliné sakita karep! Ngiring pilah-pilihin, sané encén patut sakralang, sané encén becik
inutin ring aab jagat? Tetujoné mangda seni budaya Bali tetep rajeg pinaka
reramon pariwisata Bali. Yéning
taksu adiluhung budaya Baliné kantos
rered, nénten pacang
malih jagat Baliné kasumbungang
pinaka pulau sorga, mawastu pacang dados pulau neraka. Mogi-mogi ja nénten kantos asapunika.
Sané mangkin pakéling
titiang, pamekas ring para yowanané
makasami. Duaning iraga pinaka warih, pretisentana sané ngwarisin budaya Baliné, Ngiring! Ngiring seni budaya Baliné sané sampun kasub puniki, tincapang malih
kautamanipun! Yéning nénten iraga pacang mabéla pati, nindihin tur ngupapira
budaya Baliné, sapasira
malih? Sira pacang andelang? Napi ké
wong dura negari? Doh para ipun pacang maderbé manah mamahayu jagat.
Ngrajegang budaya Bali, wantah
silih tinunggil
swadharman para yowana Baliné. Saluir panglalah budaya dura negari sané kaon, patut pucehin
sareng sami, mangda nénten
ngrusak tata kahuripan krama Baliné.
Ri pét pradé mabukti, wénten wong dura negari purun pinaka
duratmaka, ngrusak budaya Baliné,
Ngiring! Ngiring iraga mabéla
pati, mabalik sumpah ring manah soang-asoang, kayun manados pamucuk mélanin jagat Baliné!
Inggih, Ida dané sinamian. Napi luir sané sampun katur diwawu, prasida kacutetang kadi asapuniki.
1) Sané patut ngrajegang jagat Baliné wantah krama
Baliné sareng sami,
kamanggala antuk sang maraga guru wisésa.
2) Dasar
gegelaran ngrajegang jagat Baliné
inggih punika tri hita karana, sané kapramanain antuk ajahan agama Hindu.
3) Ngrajegang
budaya Bali patut nguratiang tri samaya (atita,
nagata, wartamana). Urati ring
nili-nilai budaya warisan lelingsir, nginutin pakibeh aab jagat, saha mikayunin
pabuatan oka putuné ring
kahuripan sané jagi rauh.
Inggih, Ida
dané miwah para sameton sané wangiang titiang. Wantah amunika titiang prasida matur ring galahé becik puniki. Mogi-mogi ja wénten pikenohipun. Matur suksma mantuk
ring uraina Ida-dané sinamian.
Klungkung semara pura, ngabas ebet titiang ring petang, kirang langkung nunas
ampura, antuk tambt titiangé kalintang. Inggih, puputin
titiang antuk parama santih.
Om Santih Santih Santih, Om.
0 komentar