Pilar Tuntunan Karakter Wangsa Lan Tatacara Nglimbakang
19.30
1. Pilar Tuntunan Karakter
Wangsa
Manut Ibnu Hamad, Kepala PIH Kemendikbud RI (2011:18), nénten wénten définisi tunggal indik tuntunan karekter.
Yéning selehin saking étimologis, karekter mateges watak utawi tabiat. Wénten sané nyaihang ring gegaduhan (kebiasaan), taler wénten sané ngiketang ring sradha (keyakinan) utawi (akhlak). Malarapan wirasa
punika, majanten pisan karakter maiketan ring indik premana utawi kejiwaan. Duaning asapunika, karakter
wangsa inggih punika sradha (keyakinan) miwah gegaduhan (kebiasaan) i manusa sané
prasida nguduhang ipun ri sajeroning maparilaksana.
Dijané minab genah karakter punika
ring anggan i manusa? Cawisané sapuniki. Daging pikayunan pacing mikolihang baos;
bebaosané pacang nuntun parilaksana; parilaksanané pacang mikolihang gegaduhan (kebiasaan); gegaduhané jagi ngawangun laksana/bikas (karakter); saha laksana/bikas (karakter) jagi mapuara nampenin nasib. Dadosipun, wiwit
utama karakter jadmané ring jagaté wantah pikayunan. Pikayunan sané becik pacang mikolihang parilaksana becik, pikayunan sané kaon pacang maphala kaon.
Daging pikayunan Ibnu Hamad i wawu ngwetruang patang pilar nilai-nilai
tuntunan karakter, inggih punika (1) olah pikir, (2) olah hati, (3) olah raga,
miwah (4) olah rasa/karsa.
1) Olah pikir,
luiripun cerdas, kritis,
kreatif, inovatif, ingin tahu, berpikir terbuka, produktif, berorientasi iptek,
miwah reflektif.
2) Olah hati, luiripun beriman dan bertaqwa,
jujur, adil, bertanggung jawab, berempati, berani mengambil resiko, pantang
menyerah, rela berkorban, dan berjiwa patriotik.
3) Olah raga, luiripun bersih dan sehat,
disiplin, sportif, tangguh, handal, berdaya tahan, bersahabat, kooperatif,
kompetitif, ceria, dan gigih.
4) Olah rasa lan karsa, luiripun
ramah, saling menghargai,
toleran, peduli, suka menolong, gotong royong, nasionalis, mengutamakan
kepentingan umum, bangga menggunakan bahasa dan produk Indonesia, dinamis,
kerja keras, dan beretos kerja.
Bambang Indriyanto, Sekjén Pendidikan Dasar (2011:24) negesang,
panglimbakan wewangunan nénten ja pacang mamargi antar yéning nénten kasanggra antuk SDM sané becik (wikan lan waged) saha maderbé karakter luihing utama (berbudi pekerti luhur). Dasar hukum
tuntunan karakter sampun pastika pisan. Sajeroning UU RI No. 20 warsa 2003, indik Sistem Pendidikan
Nasional kabaosang mungguing sané kaulati wantah panglimbakan siswané (peserta didik) mangda manados jadma sané madué iman luih saha subakti ring Hyang Parama Kawi (beriman dan bertaqwa kepada Tuhan Yang Maha Esa), madué akhlak mulia, waras (sehat jasmani dan rohani), wikan, jemet (kreatif), mandiri, saha manados kraman panegara sané démokratis lan sumakuta (bertanggung jawab).
Tetujon pendidikan nasional
puniki mamuatang karakter wangsa sané kabaos ideal. Puniki sané patut karesepang antuk para
guruné, mangda setata sumanggup tur sayaga nglimbakang piteket-piteket tuntunan
karakter sané kasusupang ring soang-soang
materi paplajahan sané kasusun tur kajahang mantuk ring para siswané
ring kelas.
2. Aplikasi Tuntunan Karakter Wangsa
Asing-asing raré sané embas ring jagaté kantun fitrah lan suci. Proses
sosialisasi masa yusa raré, alit-alit, yowana, miwah anom pacang ngwangun jadmané manados anggannyané. Dumun, pawangunan karakteré akéhan mamargi ring kulawarga. Yéning mangkin, kawigunan kulawarga sajeroning pawangunan karakterr alit-alité kasangra antuk lembaga
sekolahan. Pamuput, para guruné manados panyangga pangaptin
parajanané. Pendidikan karakter
manados pahan proses pendidikan formal sané kaptiang sida nyangkepin kualitas lulusan manados jadma sané nénten ja wikan ring kawruhan (kognitif) kémanten, nanging taler ngawésayang aspek afektif, dan psikomotor (Diknas, 2011:1).
Para lelingsiré miwah reramané (orang tua) sané akéhan répot ngrereh pangupajiwa kanggén nyangkepin pabuatan kulawargané, nénten ja akéh maderbé galah kanggén ngwéhin tuntunan karakter ring alit-alitnyané. Puniki sané karasayang pinaka ancaman anyar sajeroning
ngupapira stabilitas katreptian ring
panegara
druéné. Ngangkenin indiké punika, malih kabaosang
pidabdab (peran serta) para guru
pangajiané ring makasami jenjang pendidikan mabuat pisan mangda prasida nyusupang
piteket-ipteket tuntunan karakter ring para siswané.
Menurut Suyanto, Dirjen Pendidikan Dasar RI (2011:10), Sajeroning utsaha merevitalisasi saha nincapang
efektivitas tuntunan karakter, mabuat pisan iraga ngrereh tatacara mangda
tuntunan karakter sida ngranjing ring tingkah-polah para siswané. Tuntunan karakter
merupa proyek agung sané nénten prasida kapuputang
antuk Kemendiknas kéwanten. Pendidikan karakter mamuatang agen pauahan, silih
sinunggilnyané media masa.
Sukemi, Staf Khusus bidang Komunikasi Media Kemendiknas (2011:12) maosang,
aplikasi tuntunan karakter wangsa nénten ja perlu
ngwewehin program anyar, nanging jagi prasida
kalaksanayang malarapan transformasi
budaya miwah kahuripan ring lingkungan sekolah. Maiketan tuntunan karekter,
sareng sami patut sumanggem (komit)
tur sayaga nglimbakang siswané manados pribadi sané tegep (utuh), sané sida nelebang swadharma
soang-soang ring kahuripannyané.
Sajeroning niténin tuntunan karakter maiketan
ring widang kawruhan, tatacara (metodologi) miwah materi pangajahan sané ngrangsang tumbuhnyané kepenasaran intelektual (ntelelectual curiosity) patut
kautamayang kanggén ngwangun pola pikir, tradisi, miwah budaya keilmuan, sané numnuhang kreativitas miwah inovasi. Iriki, yasa kertin para guruné sané utama pisan (sangat
vital) gumanti prasida midabdabin widang kawruhané mawinan manados pangupajiwa sané luihing utama saha
prasida nyiratang nilai-nilai karakter sané positif. Taler iriki para
guruné patut midep mungguing ring saluir materi paplajahan
kapikarsayang wénten galah nyusupang tuntunan
karakter.
3. Pacutetan
Tuntunan karakter wangsa mabuat pisan kapidabdabin gumanti prasida
ngamijilang jadma pawangunan sané wikan/pradnyan, waged, wagmi, waras, miwah wicaksana
saha madué budi pakertri sané adiluhing mawinan pacang prasida
manados generasi sané umandel, kreatif, inovatif, demokratis, jujur, andap kasor
(santun), lan sumakuta (madué rasa tanggung jawab). Aplikasi tuntunan karakter
puniki nénten ja perlu ngwangun program anyar, nanging prasida kasusupang ring
suang-suang widang pangajahan antuk para guruné saha kasanggra antuk i rerama
miwah parajanané makasami.
0 komentar